Დიატომის ქვა, რომელიც ჩვეულებრივ იხსენიება როგორც დიატომიტი, არის ბუნებრივი ნედლეული, რომელიც წარმოქმნილია მხოლოდ დიატომების — მიკროსკოპული წყალმცენარე არსებების ფოსილური ნაშთებისგან, რომლებიც გამოყოფენ ფრაგმენტულ, სილიციუმზე დაფუძნებულ გარსებს, რომლებიც ცნობილია როგორც ფრუსტულები. ეს პატარა, ერთჯერადი უჯრედები იზრდება საშუალო ტემპერატურის ტროპიკულ ტბებში, ჭარბ ზღვისპირა ყურებში, ცივ ზღვის სიღრმეებში და ტკივ მდინარეებში, ადაპტირებულნი სხვადასხვა ტემპერატურასა და საკვებ ნივთიერებებთან. როდესაც დიატომები ასრულებენ თავის ცხოვრების ციკლს (რომელიც ჩვეულებრივ იმართება რამდენიმე დღიდან რამდენიმე კვირამდე), მათი ფრუსტულები — მდგრადი და დაშლის წინააღმდეგი — ნელ-ნელა იძირება წყლის ფსკერზე, დროთა განმავლობაში წარმოქმნის თხელ ფენებს. მილიონობით წლის განმავლობაში ეს ფენები იკრიბება დიდ სისქეში და გეოლოგიური პროცესები იწყება: ზემოთ მდებარე ნედლეულის წონის მიერ მოხდენილი ნელი შეკუმშვით წყალი ამოიტაცება, ხოლო მინერალებით მდიდარი სითხეები იჟღერება ფენებში, რაც ფრუსტულებს ერთმანეთს უკავშირდება და ქმნის მყარ, ხვრელოვან დიატომის ქვის განაპირობებს. დიატომის ქვის ყველაზე მნიშვნელოვანი მახასიათებელი მისი სიცილით შევსებული სტრუქტურაა, რომელიც პირდაპირ გამომდინარეობს ფრუსტულების სასტიკისებური, რიფლური ან შპროტებიანი ფორმებიდან. ეს სტრუქტურა ქმნის უზარმაზარ შიდა ზედაპირს — ხშირად ასობით კვადრატული მეტრი გრამში, რაც უზრუნველყოფს დიატომის ქვის ძლიერ ადსორბციას, ეფექტურ ფილტრაციას და შესანიშნავ იზოლაციურ თვისებებს. ეს ძირეული თვისებები ხდის მას გამოუცვლელად მნიშვნელოვანს სამრეწველო მრავალგანზომილებიან გამოყენებაში, სუფთავების და მშენებლობის დასასრულამდე.
Ფილტრაცია დიატომის ქვის ერთ-ერთი ყველაზე მოწიფე და გავრცელებული გამოყენებაა, რომელიც იყენებს მის პორისტ სტრუქტურას, როგორც ბუნებრივ ფილტრის საშუალებას, რომელიც იჭერს მიკროსკოპულ ნაწილაკებს — ზოგიერთს რამდენიმე მიკრონამდე, რომლებიც უხილავია თვალისათვის. მრეწველობის მასშტაბით უამრავი სექტორი იყენებს დიატომის ქვას სითხეების ზუსტი გასუფთავებისთვის. მაგალითად, ქიმიურ მრეწველობაში დიატომის ქვა გამოიყენება მაღალი სისუფთავის რეაგენტების და მოძრავი სითხეების გასასუფთავებლად, რომლებიც გამოიყენება ფარმაცევტული ინტერმედიატების (არა-მედიკამენტური) და ელექტრონული კომპონენტების წარმოებაში. ის იჭერს ნაწილაკების მინიმალურ იმპურიტეტებს, რომლებიც შეიძლება დააბინძურონ საბოლოო პროდუქი ან დააბლოკონ ზუსტი წარმოების მოწყობილობები, როგორიცაა მიკრორეაქტორები. ნავთობის გასუფთავების მრეწველობაში ის არის მნიშვნელოვანი კომპონენტი ნავთობის წარმოებულების, როგორიცაა სმეხვალი ზეთები, დიზელი და რეაქტიული საწვავის (არა-ავიაციური გამოყენების) გასასუფთავებლად, რომელიც ამოიცირებს ფინე ნაწილაკებს და ლითონის ნაჭრებს და საშიში ნაწილაკების ფხვნილს წარმოების ხაზებიდან, რაც მნიშვნელოვნად აუმჯობესებს ჰაერის ხარისხს საწარმოებში და ამცირებს სუნთქვის სისტემის დაავადებების რისკს მუშებისთვის.
Ნარჩენი წყლის გასუფთავება კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი სფეროა, რომელშიც დიატომის ქვა გამოირჩევა გამოჩენილი შედეგებით, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც მთელს მსოფლიოში ზრდება წყლის შენახვისა და აბრეშუმის კონტროლის მიმართ ყურადღება. გარემოს დაცვის მიმართ უფრო მეტი თვითმფრინავების გათვალისწინებით, სამრეწველო და საყოფაცხოვრებო ნარჩენი წყლის დამუშავება მკაცრი გადიდების სტანდარტების შესაბამისად მთელ მსოფლიოში გახდა პრიორიტეტი როგორც მთავრობებისთვის, ასევე კომპანიებისთვის. დიატომის ქვის ძლიერი შთანთქმის უნარი — რომელიც მისი ღრუბლიანი სტრუქტურიდან გამომდინარეობს — იდეალურ მასალას ხდის მას ნარჩენი წყლის გასუფთავებისთვის, რადგან ის ერთდროულად რამდენიმე აბრეშუმის მიმართ შეუძლია მოქმედება. როდესაც დიატომის ქვას ნარჩენ წყალში ამატებენ, მისი ნაწილაკები თანაბრად ვრცელდება და მათ ღრუბლიან ზედაპირზე შთანთქავს ორგანულ აბრეშუმებს (მაგალითად, სინთეტიკურ შინდის მინერალებს ტექსტილიდან), მძიმე ლითონის იონებს (მაგალითად, თხილს და კადმიუმს ელექტრონიკის წარმოებიდან) და ავიდან ნამცხვრებს (მაგალითად, შლამს ქაღალდის ქარხნებიდან). ეს შთანთქმული ნაწილაკები შემდეგ ბუნებრივად აგრეგირდება უფრო დიდ, უფრო მჭიდრო ფლოკებში, რომლებიც სწრაფად ნეშთდება სიმძიმის ძალის ქვემოთ — ამით თავიდან აიცილებს ძვირადღირებული მექანიკური გამოყოფის მოწყობილობების საჭიროებას. სინთეტიკურ ფლოკულანტებთან შედარებით (რომლებიც ხშირად შეიცავს ტოქსიკურ ნივთიერებებს და წლების განმავლობაში იშლება), დიატომის ქვა უმავთოა, ბიოდეგრადირებადია და არ ტოვებს ზიანსაღმომტან ნარჩენებს, რითაც თავიდან აიცილებს წყალსაცავების მეორად აბრეშუმს. მაგალითად, ბევრი ტექსტილის ქარხანა და ბეჭდვის სადგური იყენებს დიატომის ქვაზე დაფუძნებულ გასუფთავების სისტემებს ნარჩენ წყალში მყარი შინდის ნარჩენების (მაგალითად, რეაქტიული და გაბნეული შინდების) ამოსაღებად, რათა ეფექტურად მიაღწიონ გადიდების სტანდარტებს და შეამცირონ გრძელვადიანი დამუშავების ხარჯები.
Საშენ ინდუსტრიაში დიატომიტი გახდა ძალზე პოპულარული მასალა მწვანე შენობებისთვის, რომლის სფეროც სწრაფად ვითარდება ენერგოეფექტურობის და ნაკლები ნახშირბადის შემცველობის ცხოვრების მიმართ მსოფლიოში მზარდი მოთხოვნის ფონზე. მისი ბუნებრივი მსუბუქი და თბოიზოლაციური თვისებები იდეალურად აკმაყოფილებს ენერგოსაშემცირებელი საშენი მასალების მოთხოვნებს, რადგან მსუბუქი მასალები ამცირებს შენობის სტრუქტურულ დატვირთვას (რაც ამცირებს საფუძვლების საშენ ხარჯებს), ხოლო თბოიზოლაცია კი ამცირებს ენერგიის დანახარჯს. როდესაც ის დაემატება კედლის მასალებს – როგორიცაა დიატომიტის გიფსის ფირფიტები, შიდა კედლის შპაკლები და ეკოლოგიურად უსაფრთხო საფარები – ის ქმნის თბოს ბარიერს, რომელიც замедлят теплопередачу. მაგალითად, იმ შენობებში, რომლებიც იყენებენ დიატომიტის კედლის პანელებს, შესაძლებელია ზამთრის გათბობისთვის ენერგიის მოხმარების 30%-ით შემცირება, ხოლო ზაფხულის გასაცივებლად – მსგავსი მაჩვენებლით, რაც პირდაპირ ემთხვევა ენერგიის შენახვის და ნახშირბადის შემცველობის შემცირების მიზნებს. გარდა ამისა, დიატომიტის გამორჩეული თვისებაა სინთხლის რეგულირება, რაც განსხვავებს მას ტრადიციული საშენი მასალებისგან. ის აქტიურად შთანთქავს ჰაერში არსებულ ჭარბ სინთხლეს ტენიანი სეზონის განმავლობაში (რაც ახდენს კედლებზე უჯრავის, შპაკლის გამოყოფის და სიმსივნის გამრავლების პრევენციას, რაც ზიანს აყენებს შიდა გარემოს ჰაერის ხარისხს) და აბრუნებს შენახულ სინთხლეს უკან ჰაერში, როდესაც ტენიანობა მცირდება – შიდა ტენიანობის შენარჩუნებით 40-დან 60%-მდე დიაპაზონში, რაც ადამიანის ჯანმრთელობისთვის ყველაზე კომფორტული დიაპაზონია. ეს თვისებები ხდის დიატომიტზე დაფუძნებულ მასალებს განსაკუთრებით პოპულარულს საცხოვრებელ თაბორებში, ოფისებში და ჯანდაცვის დაწესებულებებში (არამედიკამენტურ ზონებში), რომლებიც მიიღწევენ ეკოლოგიურად უსაფრთხო სერთიფიკაციებს, როგორიცაა LEED ან BREEAM.
Ზემოთ აღნიშნული გამოყენების გარდა, დიატომიტი გამოიყენება როგორც მრავალმხრივი ფუნქციონალური დამატება სხვადასხვა ინდუსტრიაში, რადგან ის ქიმიურად ინერტულია და სტრუქტურულად სტაბილური. პლასტმასის და რეზინის წარმოებაში იგი ფართოდ გამოიყენება როგორც ამაგრებელი სავსები, რომელიც ამაღლებს პროდუქტის მუშაობის ხარისხს და ამცირებს ხარჯებს. როდესაც იგი არის შერეული პლასტიკურ კომპოზიტებში, როგორიცაა წყალმართველი მილები, ავეჯი გარე სივრცეებისთვის და ელექტრო კალათები, დიატომიტის ნაწილაკები თანაბრად არის განაწილებული და ამაღლებს მექანიკურ სიმტკიცეს (ამცირებს გატეხვის და დარტყმის რისკს), ამაღლებს მასალის მეხსიერებას (გაზრდის პროდუქტის სიცოცხლის ხანგრძლივობას) და თერმულ სტაბილურობას (ამცირებს დეფორმაციას მაღალ ტემპერატურაზე). რეზინის პროდუქტებისთვის, როგორიცაა სადამუშაო ბერკეტები და სატრანსპორტო ლენტები, იგი ამაღლებს სიმძლავრეს და ამცირებს შეკუმშვას გამაგრების დროს, ამავე დროს შეცვლის მაღალფასიანი პოლიმერული ნედლეულის ასოდ 20%-ს, რაც მნიშვნელოვნად ამცირებს წარმოების ხარჯებს. საფარების ინდუსტრიაში იგი გამოიყენება როგორც მაღალი ეფექტიანობის მატირებელი აგენტი, რომელიც ქმნის სასურველ საფარს. დიატომიტის ნაწილაკები, რომლებიც არიან არაწესიერი ფორმის და პორის ზედაპირის მქონე, თანაბრად აბინძურებს სინათლეს გამკვრივებულ საფარზე, ამოიღებს ზედმეტ ბზინვას და ქმნის უბრალო, მატირებულ ან ნახევრად მატირებულ საფარს, რომელიც სასურველია არქიტექტურულ საფარებში (კედლებისა და ჭერებისთვის) და ავეჯის საფარებში (ხის კაბინებისა და იატაკებისთვის). წარმოების მწარმოებლები შეძლებენ დიატომიტის ნაწილაკების ზომის მორგებას მატირების ინტენსივობის კონტროლისთვის და მიიღონ მოქნილი ამონახსნები სხვადასხვა დიზაინის მოთხოვნებისთვის. დამატებით, დიატომიტი გამოიყენება როგორც მატარებელი კატალიზატორების ინდუსტრიაში. მისი დიდი ზედაპირი უზრუნველყოფს კატალიზატორის ნაწილაკების მიბმის მრავალ წერტილს, ხოლო მისი ინერტული ბუნება უზრუნველყოფს, რომ იგი არ შეურთდეს რეაგენტებს ან პროდუქტებს. ეს ამაღლებს კატალიზის ეფექტიანობას ქიმიურ რეაქციებში, როგორიცაა ორგანული სინთეზი და ნავთობის დამუშავება, ამცირებს ენერგიის მოხმარებას და ნარჩენი პროდუქტების წარმოქმნას.
