Lễ hội Trùng Cửu, một trong những lễ hội truyền thống của Trung Quốc với lịch sử trải dài hàng nghìn năm, mang theo nhiều ý nghĩa văn hóa phong phú và phong tục ấm áp. Lễ hội diễn ra vào ngày mùng chín tháng chín âm lịch hằng năm, một ngày được chọn vì liên quan đến con số “chín” – biểu tượng của sự trường thọ và may mắn trong văn hóa truyền thống Trung Hoa. Trong thần số học cổ đại, các số lẻ được coi là dương, và do ngày mùng chín tháng chín âm lịch có sự xuất hiện kép của số dương chín, nên nó còn được gọi là "Lễ hội Trùng Dương". Sự kết hợp độc đáo này không chỉ tượng trưng cho điều tốt lành mà còn phù hợp với sự thay đổi của các mùa, đánh dấu bước chuyển sang những ngày thu mát mẻ và trong trẻo. Qua nhiều thế hệ, lễ hội này đã trở thành dịp để tôn vinh người cao tuổi, sum họp gia đình và tham gia các hoạt động gắn kết con người với thiên nhiên và di sản. Ngày nay, ngay cả khi lối sống thay đổi, tinh thần cốt lõi của Lễ hội Trùng Cửu vẫn được gìn giữ, nhắc nhở mọi người về tầm quan trọng của các mối quan hệ gia đình và sự kính trọng đối với những ai đã đi trước trên hành trình cuộc sống.
Để hiểu rõ về Lễ hội Trùng Cửu, điều quan trọng là phải tìm về nguồn gốc của nó. Những ghi chép sớm nhất về lễ hội này xuất hiện từ thời Hán, khi người ta tin rằng việc leo lên nơi cao vào ngày này có thể xua đuổi vận rủi và mang lại an toàn. Niềm tin này bắt nguồn từ quan niệm cổ xưa của người Trung Hoa về 'tránh điều bất lợi', vì những nơi cao được cho là gần với bầu trời hơn và được bảo vệ khỏi tà khí. Theo thời gian, tập tục này phát triển thành truyền thống 'đăng cao' – một hoạt động mà gia đình và bạn bè cùng nhau đi bộ lên núi hoặc đồi. Ở một số khu vực, người ta còn đeo lá trúc ngư, một loại thực vật được cho là có khả năng xua đuổi bệnh tật và tà ma, lên quần áo hoặc mũ trong lúc leo núi. Hành động leo núi không chỉ tượng trưng cho việc vượt qua thử thách, mà còn giúp con người tận hưởng không khí thu se lạnh, ngắm nhìn cảnh sắc mùa thu tuyệt đẹp với những chiếc lá chuyển sang màu vàng và đỏ rực, cùng những khóm cúc đồng loạt nở rộ với sắc màu rực rỡ. Với nhiều người, cuộc hành trình lên đỉnh núi này là cách để thanh lọc tâm trí, chiêm ngưỡng vẻ đẹp thiên nhiên và suy ngẫm về năm vừa qua. Ngoài ra, ở một số địa phương, những người leo núi có thể dừng chân tại các ngôi chùa trên núi dọc đường, thắp hương và cầu nguyện sức khỏe, sự thịnh vượng cho gia đình.
Một truyền thống yêu thích khác của lễ hội Trùng Cửu là ngắm hoa cúc. Hoa cúc, nở vào cuối mùa thu, được xem là biểu tượng của sự kiên cường và trường thọ. Trong văn hóa truyền thống, người ta tin rằng hoa cúc có tính chất chữa bệnh—các cánh hoa từng được dùng để pha trà hoặc rượu, với niềm tin giúp tăng cường sức khỏe và phòng cảm lạnh khi thời tiết trở lạnh. Trong dịp lễ hội, các công viên và khu vườn tràn ngập triển lãm hoa cúc, trưng bày nhiều giống hoa khác nhau với sắc trắng, vàng, tím và hồng. Những triển lãm này thường có các bố trí công phu, một số khu vườn còn tạo ra những cảnh quan theo chủ đề bằng hàng ngàn cây hoa cúc. Các gia đình thường đến tham quan những khu triển lãm này, chụp ảnh, tận hưởng hương thơm ngọt ngào của hoa, và thậm chí hái một bó nhỏ mang về nhà. Đối với người cao tuổi, đặc biệt, việc ngắm hoa cúc là một hoạt động nhẹ nhàng, đầy niềm vui, giúp họ kết nối với nhịp điệu thiên nhiên và những truyền thống thời trẻ. Một số cộng đồng cũng tổ chức các buổi đọc thơ hoặc cuộc thi vẽ tranh theo chủ đề hoa cúc, nơi người tham gia có thể thể hiện tình yêu dành cho loài hoa này qua nghệ thuật và văn học.
Không có dịp lễ Thượng Cửu nào trọn vẹn nếu thiếu đi những món ăn truyền thống, và món ăn tiêu biểu nhất chính là “bánh Thượng Cửu”. Chiếc bánh này, làm từ bột gạo, táo tàu, quả óc chó cùng các loại hạt hoặc trái cây sấy khác, có vị ngọt, giàu dinh dưỡng và dễ chia sẻ. Hình dáng tròn của bánh tượng trưng cho sự đoàn tụ và viên mãn, khiến nó trở thành món ăn lý tưởng cho các buổi họp mặt gia đình. Ở một số vùng, bánh được hấp, ở nơi khác thì nướng, nhưng dù bằng phương pháp nào, nó luôn được chế biến rất cẩn thận. Quy trình chuẩn bị có thể là hoạt động cả gia đình, với trẻ em giúp trộn nguyên liệu và trang trí bánh bằng các loại trái cây, hạt nhiều màu sắc. Gia đình quây quần bên bàn để cùng thưởng thức chiếc bánh, vừa trò chuyện, cười đùa vừa nhâm nhi từng miếng. Với nhiều trẻ em, bánh Thượng Cửu là phần yêu thích nhất trong lễ hội, không chỉ vì ngon miệng mà còn gắn liền với niềm háo hức trước các hoạt động trong ngày. Ở một số khu vực, có phong tục xếp nhiều tầng bánh lên nhau, mỗi tầng tượng trưng cho một bước tiến đến cuộc sống cao hơn và tốt đẹp hơn.
Tôn trọng người cao tuổi là trung tâm của lễ hội Trùng Cửu, và truyền thống này tồn tại dưới nhiều hình thức khác nhau. Trước đây, các gia đình thường đến thăm những người thân lớn tuổi trong gia đình, mang theo rượu cúc, bánh Trùng Cửu và quần áo ấm để chuẩn bị cho mùa đông. Họ dành cả ngày để trò chuyện, giúp đỡ việc nhà và lắng nghe những câu chuyện xưa. Ngày nay, truyền thống này vẫn được duy trì, nhưng cũng đã được điều chỉnh phù hợp với cuộc sống hiện đại. Một số gia đình đưa người thân lớn tuổi đi du lịch ngắn ngày—có thể là lên một ngọn núi gần đó để dạo bộ nhẹ nhàng, hoặc đến công viên ngắm hoa cúc. Những gia đình khác tổ chức bữa tiệc nhỏ tại nhà hoặc ở một nhà hàng yêu thích, nhằm đảm bảo người cao tuổi cảm thấy được yêu thương và trân trọng. Tại nhiều cộng đồng, các tổ chức địa phương cũng tổ chức các sự kiện dành cho người cao tuổi, như tiệc trà, biểu diễn âm nhạc dân gian hoặc triển lãm thư pháp, tạo cơ hội để họ giao lưu và cùng nhau kỷ niệm lễ hội. Ngoài ra, các trường học thường tổ chức các hoạt động nhằm giáo dục trẻ em về tầm quan trọng của việc tôn trọng người cao tuổi, ví dụ như viết thiệp chúc mừng hoặc biểu diễn kịch ngắn để bày tỏ lòng biết ơn đối với ông bà và những người lớn tuổi khác.
Lễ hội Trùng Cửu cũng giữ một vị trí đặc biệt trong văn học và nghệ thuật Trung Hoa. Suốt nhiều thế kỷ, các nhà thơ và tác giả đã viết nên những vần thơ về lễ hội, ghi lại vẻ đẹp và cảm xúc của nó. Một trong những bài thơ nổi tiếng nhất là của Vương Duy, một nhà thơ thời nhà Đường, người đã viết về nỗi nhớ quê hương và gia đình khi leo cao vào dịp Lễ hội Trùng Cửu. Những lời thơ của ông vẫn còn vang vọng cho đến ngày nay, khi nhiều người sống xa nhà coi lễ hội này là dịp để gọi điện hoặc trò chuyện video với gia đình, chia sẻ suy nghĩ và cảm xúc của mình. Các nghệ sĩ cũng tìm được cảm hứng từ lễ hội—những bức tranh thường miêu tả cảnh mọi người leo núi, ngắm cúc, hoặc quây quần bên bàn ăn bánh Trùng Cửu, lưu giữ những khoảnh khắc này cho các thế hệ tương lai. Ngoài tranh truyền thống, các nghệ sĩ hiện đại cũng đã tạo ra nghệ thuật số, tượng điêu khắc và thậm chí cả các tác phẩm sắp đặt để tôn vinh lễ hội, kết hợp các truyền thống cổ xưa với các hình thức nghệ thuật đương đại.
Trong những năm gần đây, Lễ hội Trùng Cửu cũng đã trở thành dịp để nâng cao nhận thức về nhu cầu của người cao tuổi. Khi xã hội ngày càng già hóa, ngày càng có nhiều sự quan tâm đến việc đảm bảo người lớn tuổi được tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe chất lượng, nhà ở an toàn và các cơ hội để duy trì hoạt động và gắn kết cộng đồng. Nhiều cộng đồng sử dụng lễ hội này như một sân khấu để tổ chức các hoạt động tình nguyện—chẳng hạn như khám sức khỏe miễn phí cho người cao tuổi, hay các chương trình mà thanh niên giúp người lớn tuổi học cách sử dụng điện thoại thông minh hoặc máy tính. Những nỗ lực này không chỉ thể hiện tinh thần của lễ hội mà còn góp phần xây dựng những cộng đồng vững mạnh và nhân văn hơn. Một số thành phố thậm chí đã thành lập các 'Trung tâm Dịch vụ Chăm sóc Người cao tuổi' hoạt động quanh năm, lấy lễ hội làm cơ hội để giới thiệu các dịch vụ của họ và khuyến khích ngày càng nhiều người tham gia vào các sáng kiến chăm sóc người cao tuổi.
Điều làm nên sức sống bền bỉ của Lễ hội Trùng Cửu chính là khả năng kết nối con người với nhau. Trong một thế giới mà cuộc sống thường diễn ra nhanh chóng, và mọi người luôn bận rộn với công việc cùng những nghĩa vụ khác, lễ hội mang đến cơ hội để chậm lại, gắn kết lại với gia đình và trân trọng những niềm vui giản dị trong đời sống. Dù là cùng người thân leo núi, chia sẻ một miếng Bánh Trùng Cửu, hay đơn giản chỉ là ngồi bên cạnh một người lớn tuổi và lắng nghe câu chuyện của họ, lễ hội luôn nhắc nhở chúng ta về điều thực sự quan trọng—tình yêu, sự kính trọng và những sợi dây gắn kết chúng ta với nhau. Ngoài các mối quan hệ gia đình, lễ hội còn khơi dậy tinh thần cộng đồng, khi hàng xóm và bạn bè cùng nhau tham gia vào các hoạt động và lễ kỷ niệm chung.
Khi chúng ta kỷ niệm lễ hội Trùng Cửu hàng năm, chúng ta không chỉ tôn vinh truyền thống mà còn tạo ra những kỷ niệm mới. Đối với trẻ em, lễ hội là cơ hội để tìm hiểu về văn hóa của mình và dành thời gian chất lượng bên ông bà. Đối với người lớn, đây là lời nhắc nhở hãy trân trọng khoảng thời gian bên gia đình, đặc biệt là những người cao tuổi. Và đối với người cao tuổi, đó là một ngày để cảm nhận được tình yêu thương, sự kính trọng và cảm giác thuộc về cộng đồng. Bằng cách này, lễ hội Trùng Cửu tiếp tục phát triển mạnh mẽ, truyền lại các giá trị và truyền thống từ thế hệ này sang thế hệ khác, đảm bảo tinh thần của lễ hội sẽ sống mãi qua nhiều năm tháng. Theo từng năm trôi qua, lễ hội không ngừng phát triển, tiếp nhận thêm những yếu tố mới nhưng vẫn giữ vững ý nghĩa văn hóa sâu sắc vốn có, giống như loài cúc kiên cường nở hoa mỗi mùa thu.
×
