Don enməsi uzun müddət kənd təsərrüfatı üçün kritik vaxt olub, çünki bu, payız məhsulunun son mərhələlərini və qışa hazırlığın başlanğıcını bildirir. Böyük əhalisi olan regionlarda xüsusilə temperatür iqlimli regionlarda yaşayan dünyadakı fermerlər üçün bu günəş dövrü bitkilərin qorunması, məhsulun saxlanması və sahələrin gələcək soyuq aylara hazır edilməsi məqsədi ilə səy göstərməklə dolu bir cedvəl gətirir.
Tarixən, Donların Enməsinin kənd təsərrüfatı təqvimi daxilindəki əhəmiyyəti yüzlərlə il geriyə gedir. Məsələn, qədim Çin kənd təsərrüfatçıları hava şəraitini almanaxlarda diqqətlə qeyd edirdilər və əkin, becərmə və məhsul yığımı üçün bu qeydlərdən istifadə edirdilər. Onlar müşahidə etdilər ki, Donların Enməsi tez-tez müəyyən ulduz qurşaqlarının mövqeyi kimi səma hadisələrində baş verən dəyişikliklərlə üst-üstə düşür və bu da onların kənd təsərrüfatı fəaliyyətini daha da təsir edirdi. Göy ilə yer arasındakı bu dərin əlaqə yalnız xəsuperstisiya deyildi, həm də təbiət dünyanına praktiki yanaşma idi. Orta əsrlər Avropasında abadlıqda yaşayan manastır rahibləri də mövsüm dəyişiklikləri ilə bağlı ətraflı qeydlər aparırdılar və astronomik hadisələri əkin bitkilərinin böyümə dövrləri ilə əlaqələndirirdilər. Bu manastır qeydləri yerli kənd təsərrüfatçılar üçün vacib istinad materialı rolunu oynayırdı və insanlığın kənd təsərrüfatı planlaşdırmasında səma siqnallarından istifadəsinin ümumbəşəri olduğunu göstərir.
Don buzlanması dövründə ən vacib kənd təsərrüfatı fəaliyyətlərindən biri gec mövsüm məhsullarının yığımıdır. Yazda və ya payızın əvvəlində əkilmiş bir çox tərəvəz və taxıl növləri oktyabrın sonunda, donun şiddəti artırmasından əvvəl yetişir. Bunlara şirin kartof, kələm, səbzi, turp və millet, darı kimi gec mövsüm taxılları daxildir. Hətta yüngül dondan belə keyfiyyətləri zədələnə biləcəyi üçün fermierlər bu məhsulları sürətlə yığmağa çalışırlar. Məsələn, şirin kartof soyuğa həssasdır; əgər ağır dondan sonra torpaqda qalarsa, yumşaq və yeyilməz halına düşür. Digər tərəfdən, kələm yüngül dona dözümlüdür, lakin şiddətli don onun yarpaqlarının donmasına və çürüməsinə səbəb ola bilər. Bir dəfə yığıldıqdan sonra bu məhsullar tez-tez qış boyu təzə qalması üçün soyuq, quru yerlərdə — piyadalar, ambarlar və ya digər saxlama yerlərində saxlanılır. Bəzi kənd ərazilərində ailələr məhsul yığımında bir-birinə kömək etmək üçün toplaşırdılar və bu da cəmiyyət hissi və ümumi məqsəd yaradırdı. Bu kollektiv səylə yanaşı praktik faydası da var idi və məhsul yığımı zamanı nağıllar və ənənələr nəsil-dən-nəslə ötürülürdü. Şimali Amerikanın bəzi bölgələrində bu dövrdə ambarların tikilməsi tədbirləri təşkil edilərdi: qonşular yalnız məhsul yığmaq deyil, həm də ambar tikmək və ya təmir etmək üçün bir araya gəlirdilər ki, bu da kənd təsərrüfatı cəmiyyətlərində kollektiv fəaliyyətin əhəmiyyətini daha da gücləndirirdi.
Məhsul yığıldıqdan sonra fermerlər sahaları qışa hazırlamağa diqqətini yönəldirlər. Ümumi tapşırıqlardan biri torpağı sürməkdir. Sürmək, məhsul qalıqlarını (məsələn, sap və yarpaqlar) torpağın altına çevirilməsinə kömək edir, harada ki, onlar qış boyu parçalanır və üzvi maddə əlavə edirlər. Bu proses həmçinin torpağı gevşədir, suyun daxil olmasının asanlaşdırır və torpağın sıxılmasının qarşısını alır. Bundan əlavə, sürmək həşarat və böcəkləri soyuq havaya və dona məruz qoyaraq onların ölümünə səbəb ola bilir, bu da onların sayını azaldır və gələn ilki məhsula zərər vurmağın qarşısını alır. Orta əsrlər Avropasında fermerlər mal-qaranın və ya atların çəkdiyi taxta araba istifadə edirdilər; bu isə bacarıq və səbir tələb edən əmək tutan bir proses idi. Bu gün müasir traktorlar sürməyi daha səmərəli etmişdir, lakin əsas prinsiplər eyni qalmışdır. Bəzi inkişaf etmiş fermerlər indi bu dövrdə torpağı az işlətmək məqsədilə heç sürməmə üsullarını araşdırırlar ki, bu da qida maddələrinin dövriyyəsi və alaq otlarının idarə edilməsi məqsədinə nail olmağa imkan verir. Bu heç sürməmə üsulları tez-tez əsas məhsuldan sonra torpağın eroziyadan qorunması və üzvi maddə ilə zənginləşdirilməsi üçün əkilən örtük məhsullarından istifadəni nəzərdə tutur. Örtük məhsulları sonradan, adətən, silindr və ya bükmə yolu ilə məhv edilir və torpağın səthində təbii mulç kimi qoyulur ki, bu da süni herbisidlərin istifadəsinə olan ehtiyacı azaldır.
Digər vacib tapşırıq isə sahədə qalan əkinlərin örtülməsi və ya qorunmasıdır. Qış buğdası kimi bəzi əkinlər payızda əkilir və ilin isti mövsümünə qədər yaşaması lazımdır. Donların enməsi dövründə fermerlər tez-tez bu əkinləri torpağı soyuqdan izolyasiya etmək üçün saman və ya mulç təbəqəsi ilə örtürlər. Saman torpağın temperaturunu sabit saxlayaraq buğdanın köklərinin donmasını mane edir. Həmçinin bu, ilin baharında buğdanın böyüməsi üçün vacib olan nəmliyin saxlanmasına kömək edir. Bəzi bölgələrdə fermerlər torpağı örtmək üçün plastik film də istifadə edirlər ki, bu da əlavə izolyasiya təmin edir və torpağın baharda daha tez istilənməsinə kömək edərək buğdaya üstünlük verir. Ənənəvi Yaponiya təsərrüfatında fermerlər qış əkinlərini qorumaq üçün bambuk və samandan istifadə edərək dəqiq ekranlama sistemləri yaradırdılar. Bu ekranlar yalnız bitkiləri soyuq küləklərdən qoruyur, həm də peyzaja estetik element əlavə edərək funksionallığı gözəlliklə birləşdirirdi. İsveçrə və digər Skandinaviya ölkələrində fermerlər torpaqda kök tərəvəzlərinin qorunması üçün xüsusi üsullar işləmişlər. Onlar əkinlərin üzərinə torpaq yığır, beləliklə təbii izolyasiya təbəqəsi yaradılır ki, bu da ən sərt qış şəraitində belə dayanıqlı ola bilir. Bu üsul "hilling" (torpaq yığma) adlanır və yalnız tərəvəzləri qorumaqla kifayətlənmir, həm də onların daha qalın qabığının formalaşmasına imkan verərək dadını artırır.
Məhsulun saxlanması Şaxta Enməsi dövründə başqa bir əsas fəaliyyətdir. Müasir soyuducuların ixtirasından əvvəl, fermerlər qış boyu qida məhsullarını təzə saxlamaq üçün ənənəvi üsullara güvənirdilər. Üzüm və alma kimi meyvələr günəşdə doğranıb qurudulur, şəkər çuğunduru və kartof kimi tərəvəzlər isə ya qurudulur, ya da soyuq, qaranlıq yerlərdə saxlanılır. Başqa bir üsul isə turşuya salmaq və ya mayalanmaqdır — kələm kiseldirilir, turna turşuya salınır və xiyar turşuya salınır. Bu saxlama üsulları yalnız məhsulların saxlanma müddətini uzatmır, həm də qış yeməyinə dad və qida dəyəri əlavə edir. Bəzi bölgələrdə fermerlər taxılları böyük silos və ya çuvallarda saxlayırlar ki, onlar nəmliyə və siçan və həşəratlar kimi zərərvericilərdən qorunub qursun. İsveç ölkələrində bu dövrdə balıq və ətin dumanla işlənməsi ənənəsi yalnız qidanı saxlamağa deyil, həm də bu gün də qiymətləndirilən unikal mətbəx dadları yaratmağa imkan verirdi. Dumanla emal etmə prosesi xüsusi duman evlərinin tikilməsini və fərqli dadlar əldə etmək üçün müxtəlif növ ağaclardan istifadəni nəzərdə tuturdu və bu, həm bilik, həm də bacarıq tələb edən bir praktikaydı. Bu ənənəvi üsulların yanısıra, müasir fermerlər vakuumla bağlama və donduraraq qurutma kimi yeni saxlama texnikalarını da araşdırırlar. Bu üsullar daha böyük rahatlıq və daha uzun saxlama müddəti təmin edir və fermerlərə məhsullarını daha səmərəli bazarlaşdırmağa və daha geniş müştəri bazasına çatmağa kömək edir.
Donuzların qayğısına baxmaq da Şaxtalıq enişinin tərkib hissəsi kimi kənd təsərrüfatı fəaliyyətinin vacib bir hissəsidir. Temperaturun düşməsi ilə birgə fermerlər heyvanlarının isti yerlərdə yaşamasını və kifayət qədər qida almasını təmin etməlidirlər. Onlar soyuq küləkdən qorunmaq üçün ahırları tamirləyə, heyvan yataqlarına istilik saxlayan saman əlavə edə və xüsusilə istiliyi saxlamaq üçün daha çox enerjiyə ehtiyacı olan inəklər və qoyunlar kimi heyvanlara verilən yemlərin miqdarını artıracaqlar. Bəzi fermerlər qışdan əvvəl qoyunları qırpır, onların qalın pambıqları onlara istilik verir və pambığı sonradan istifadə üçün saxlayırlar. Bundan əlavə, fermerlər gənc və ya xəstə heyvanları digər sürüdən ayıraraq onlara soyuqdan qorunmaq üçün əlavə qayğı və müdafiə təmin edə bilərlər. Monqolustandakı köçəri icmalarda quzu sahibləri Şaxtalıq Enişində daha aşağı hündürlükdə, daha çox qorunan otlaqlara heyvanlarını köçürürdülər. Su, ot və uyğun yaşayışın mövcudluğunu nəzərə alaraq diqqətlə planlaşdırılan bu mövsümi köç "nomad hərəkəti" kimi tanınır. Quzu sahibləri habelə "ger" adlanan ənənəvi süngər çadırları daha hava şəraitinə davamlı etmək üçün süngərin əlavə təbəqələrini əlavə edərək və konstruksiyaları möhkəmləndirərək təkmilləşdirirdilər. Şotlandiyanın yüksəkliklərində fermerlərin bu dövrdə heyvanlara qayğısına baxmaq üçün özünəməxsus yanaşması var. Onlar sert rüzgarlardan və qarından heyvanlara qorunma verən "fanks" adlanan daş yığın tikintilər inşa edirlər. Bu fanks tez-tez heyvanların rifahını təmin etmək üçün su mənbələri və qorunan vadilərə yaxın strateji yerlərdə inşa olunur.
Su idarəsi dondurucu eniş dövründə kənd təsərrüfatı işçilərinin diqqətini cəmlədiyi başqa bir məsələdir. Torpaq donduqdan əvvəl sahələrdə kifayət qədər nəm olmasına əmin olmalıdırlar, çünki donmuş torpaq suyu udmağa qadir deyil və quru torpaq qışlıq məhsullara zərər verə bilər. Yağış az yağmışsa, kənd təsərrüfatı işçiləri sahələrini sulaya bilər, ya da artıq suyun axması üçün kanallar kəsərək torpağın çox nəmli olmasının və donmasının qarşısını alar. Həmçinin, onlar sulama sistemlərini – boruları və nasosları – donmamaq üçün içindəki suyu boşaltmaqla və ya izolyasiya materialları ilə örtməklə qorumaqda olmalıdır. Quraq bölgələrdə kənd təsərrüfatı işçiləri yeraltı rezervuarlar tikmək və damcı sulama sistemlərindən istifadə etmək kimi inkişaf etmiş su toplama texnikaları yaratmışlar. Bu sistemlər suyun səmərəli istifadəsinin təmin edilməsi və məhsulların lazımı nəmi almağına, lakin bu qiymətli resursun israf edilməməsinə görə dondurucu eniş dövründə diqqətlə tənzimlənir. Bu praktik tədbirlərin yanında müasir kənd təsərrüfatı işçiləri ağıllı su idarəetmə texnologiyalarını da tətbiq edirlər. Bunlara torpağın nəmlik səviyyəsi barədə real vaxtda məlumat verən torpaq nəmlik sensorları daxildir ki, bu da kənd təsərrüfatı işçilərinə sulama ilə bağlı daha yaxşı qərarlar qəbul etməyə imkan verir. Kənd təsərrüfatı dronları da bitki sağlamlığını və su paylanmasını izləmək üçün istifadə olunur və bu, kənd təsərrüfatı işçilərinə su ilə bağlı problemləri tez və səmərəli şəkildə müəyyən etməyə və həll etməyə kömək edir.
Bu praktik tapşırıqların yanısıra, Şaxta Düşmə kənd təsərrüfatçıları üçün növbəti becərmə mövsümünü planlaşdırmaq vaxtıdır. Onlar məhsul hasadını təhlil edərək hansı əkinlərin yaxşı böyüdüyünü və hansının yox olduğunu qeyd edə bilər və ilin baharında nə əkəcəyinə qərar verə bilərlər. Hava istiləşəndə istifadəyə hazır olmaları üçün plau, diskarvator və toxumlayıcı kimi kənd təsərrüfatı alətlərini təmir etmələri və ya dəyişdirmələri də mümkündür. Bəzi kənd təsərrüfatçıları bu dövrdə yeni kənd təsərrüfatı texnikaları və ya bölgələrinə daha uyğun ola biləcək yeni məhsul növləri barədə məlumat almaq üçün kənd təsərrüfatı sərgilərinə və ya seminarlara qatılır. Son illərdə rəqəmsal platformalar meydana çıxmışdır ki, bu da kənd təsərrüfatçılarının dünyanın müxtəlif yerlərindən olan ekspertlər və digər təsərrüfatçılara qoşulmasına imkan yaradır. Onlayn forumlar və virtual seminarlar vasitəsilə onlar təcrübələrini bölüşə, əkin idarəetməsi ilə bağlı tövsiyələr ala və kənd təsərrüfatının ən son tədqiqat və texnologiyaları ilə tanış qala bilərlər. Bu rəqəmsal platformalar həmçinin kiçik miqyaslı kənd təsərrüfatçılarına qlobal bazarlara çıxmağa imkan vermişdir – onlar öz məhsullarını birbaşa istehlakçılara satmaqla ənənəvi intermediarları (vasitəçiləri) aradan qaldırırlar. Bu yalnız onların gəlirlərini artırmayıb, həm də biznesləri üzərində daha böyük nəzarət əldə etmələrinə kömək etmişdir.
Bu gün müasir təsərrüfatçılıq istixanalar, mexanikləşdirilmiş kənd təsərrüfatı avadanlıqları kimi yeni texnologiyalar təqdim etsə də, Şaxta Enməsi dövründə aparılan bu cür ənənəvi kənd təsərrüfatı fəaliyyətlərinin çoxu hələ də davam etdirilir. Bu, məhsuldar bir harman və gələcək mövsümdə yüksək hasilat əldə etmək üçün təbiətin dövrləri ilə uyğunlaşaraq işləməyi öyrənmiş nəsil fermançıların hikmətini əks etdirir. Fermançılar üçün Şaxta Enməsi hələ də keçid dövrüdür, keçmiş ilin səylərini nəzərdən keçirmək və yeni becərmə mövsümünün gətirəcəyi imkanlara baxmaq üçün bir zamandır. Bu, dəyişən iqlim şəraitinə və inkişaf edən istehlak tələblərinə qarşı kənd təsərrüfatının davamlılığını və məhsuldarlığını təmin etmək üçün ənənəvi praktikaların müasir texnologiyalarla uyğunlaşdırılaraq təkmilləşdirildiyi, köhnənin və yeni olanın birləşdiyi bir zamandır.
